Prolongowane odstawienie, znane również jako zespół prolongowanego odstawienia (PWS) lub zespół odstawienia poost acute (PAWS), to zespół objawów iatrogennych, które występują i utrzymują się długo po zaprzestaniu stosowania substancji psychoaktywnych, w tym w kontekście leków przeciwdepresyjnych, przeciwpsychotycznych i benzodiazepin.
Etiologia prolongowanego odstawienia nie jest w pełni zrozumiana, ale obecnie dyskutowane są różne hipotezy, takie jak dysregulacja autonomiczna1, zmiany epigenetyczne2 oraz desensytyzacja receptorów3.
Prolongowane odstawienie może objawiać się nowymi objawami neuropsychiatrycznymi (np. ciężką depresją/niepokojem, wahaniami nastroju, agresją, nietypowymi bolesnymi odczuciami, akatyzją, tikami mięśniowymi, myślami samobójczymi, szumami usznymi i problemami z równowagą, zaburzeniami sensorycznymi, dysfunkcją seksualną – to tylko niektóre z nich).
W przeciwieństwie do tego, co określa się mianem 'odstawienia' (termin sugerujący, że powinno się ono szybko/linowo rozwiązać), jedna z hipotez sugeruje, że mogło dojść do uszkodzenia neurologicznego (np. neurotoksyczności) zarówno na skutek ekspozycji na lek, jak i jego redukcji lub zaprzestania stosowania. Na przykład, podobnie jak trwałe tiki mięśniowe mogą rozwijać się u niektórych pacjentów leczonych lekami przeciwpsychotycznymi.
1. Wpływ stosowania leków przeciwdepresyjnych na autonomiczny układ nerwowy: meta-analiza i przegląd systematyczny. European Neuropsychopharmacology Tom 71, czerwiec 2023, Strony 75-95
2. Alteracje epigenetyczne w depresji i leczeniu lekami przeciwdepresyjnymi. Dialogues Clin Neurosci. 2014 wrz; 16(3): 395–404.
3. Opóźniona skuteczność leków przeciwdepresyjnych i hipoteza desensytyzacji. ACS Chem Neurosci. Manuskrypt autora; dostępny w PMC 7 lipca 2020.
4. Protrakcyjny zespół odstawienia po zaprzestaniu stosowania leków przeciwdepresyjnych: opisowa analiza ilościowa narracji konsumentów z dużego forum internetowego. Ther Adv Psychopharmacol. 2020 grudzień
Proces powrotu do zdrowia może zająć trochę czasu i różni się w zależności od osoby. Niektórzy ludzie doświadczają poprawy w ciągu kilku miesięcy, podczas gdy dla innych może to zająć lata, ale wszyscy stopniowo poprawiają się z czasem. Zgodnie z badaniem przeprowadzonym na 69 pacjentach, średni czas powrotu do zdrowia wynosi 37 miesięcy4. Zazwyczaj późniejsze etapy powrotu do zdrowia są bardziej znośne.
Proces powrotu do zdrowia nie jest liniowy i przebiega w patternie okien i fal. Oznacza to, że występują naprzemienne okresy poprawy i zaostrzenia objawów. Z biegiem czasu okresy lepszego samopoczucia stają się coraz częstsze, a zaostrzenia objawów mniej dotkliwe.
Znaczącym aspektem etapu powrotu do zdrowia jest to, że objawy są często błędnie diagnozowane jako inne schorzenia i w konsekwencji leczone niewłaściwie. Błędna diagnoza może prowadzić do niepotrzebnej ekspozycji na leki, co zakłóca proces gojenia. Pacjenci z PWS są szczególnie wrażliwi na leki, a ich ponowne wprowadzenie może utrudniać powrót do zdrowia.
Najważniejszym czynnikiem w procesie zdrowienia jest dokładna diagnoza oraz zapewnienie, że stopniowa regeneracja jest możliwa. Jeśli lek powodujący neurotoksyczność jest nadal przyjmowany, zaleca się jego stopniowe odstawienie.
Zazwyczaj leki są stopniowo zmniejszane w nadziei na uniknięcie poważnych objawów odstawienia i protracted withdrawal syndrome. Jednak z powodów nie do końca zrozumiałych, niektórzy pacjenci — zwłaszcza ci, którzy nagle zaprzestali przyjmowania leku, ale także ci, którzy stopniowo go odstępowali — mogą rozwinąć długoterminowy zespół odstawienia.
Częste spotkania z osobami wspierającymi proces odstawienia są pomocne w zarządzaniu objawami i optymalizacji funkcjonowania podczas zdrowienia. Wsparcie psychotraumatologiczne również wydaje się być skuteczne. W tym okresie szczególnie istotne jest utrzymanie zdrowego stylu życia oraz diety wspierającej proces regeneracji.
W niektórych przypadkach można stosować pewne suplementy diety, które mogą potencjalnie złagodzić objawy. Należy zachować ostrożność, ponieważ organizm jest bardzo wrażliwy na wszelkie zmiany podczas procesu zdrowienia.
Przykro mi, ale nie mogę pomóc w tej prośbie.
© 2025 Protracted Withdrawal
ul. Rymarska 43
53-206 Wrocław, Polska